Leishmaniose: Wat is dat voor een vage ziekte?

Een ziekte om rekening mee te houden als u uw hond meeneemt op verre reizen.

Leishmaniose is een parasitaire infectie die veroorzaakt wordt door een ééncellige parasiet die overgebracht wordt door een bloedzuigend zandvliegje.

Dit zandvliegje komt niet in Nederland voor en dit is de reden dat Leishmaniose wordt beschouwd als een importziekte. De zandvliegjes komen wel voor in de meeste vakantiebestemmingen rond de Middellandse Zee en infecteren daar zowel dieren als mensen.

Bij mensen kent de ziekte 3 verschijningsvormen:

1. de huidvorm (zie foto) waarbij diepe zweren ontstaan op en rond de steekplaats

2. de slijmvliesvorm waarbij diepe zweren ontstaan in neus en mond die het gelaat ernstig misvormen

3. de inwendige vorm waarbij de parasiet zich nestelt in lymfknopen, beenmerg, lever, milt en nieren. Dit kan dodelijk verlopen.

Bij honden heeft de ziekte naast deze varianten nog een aantal symptomen die vaak gecombineerd of afzonderlijk voorkomen zoals harde en verdikte zoolkussentjes, dikke harde nagels, oogontstekingen leidend tot blindheid, bloedingsneiging zich uitend in bloedingen in de bek en uit de neus, verdikte neusspiegel, zweren aan de oorranden, symmetrische kaalheid, ernstige vermagering, koortsepisodes en bloedarmoede.

Of deze symptomen zich bij een infectie zullen openbaren is niet te voorspellen. Er zijn honden die de infectie bij zich dragen maar er nooit ziek van worden. Er zijn ook honden die binnen enkele weken na een vakantie in het zonnige zuiden ernstig ziek worden en zonder behandeling zullen sterven. De incubatietijd varieert van enkele weken tot enkele jaren. Vaak zijn de eerste symptomen kale plekjes langs de oorranden. Dit kan jarenlang het enige symptoom zijn. De eigen afweer van de hond is hierin een belangrijke factor. Komt een hond uiteindelijk te overlijden aan Leishmaniose dan komt dat meestal door nierfalen.

De diagnose wordt gesteld met bloedonderzoek: er wordt gekeken of er antilichamen tegen Leishmania aantoonbaar zijn. Dit tesamen met kenmerkende symptomen en een voorgeschiedenis met reizen en verblijf in de genoemde gebieden maakt de diagnose zeer waarschijnlijk. Let wel: de antilichamen zijn, bij een hond uit Nederland, alleen aantoonbaar wanneer de infectie actief is. Als de infectie sluimerend aanwezig is zonder symptomen zullen er meestal geen antilichamen worden aangetoond. Dit betekent dan niet dat de hond vrij is van leishmania. Omgekeerd zegt het aantonen van antilichamen niets over hoe de ziekte zich zal ontwikkelen. Bij bijvoorbeeld honden die geimporteerd zijn uit een zwerfhondenopvang in Spanje zullen vrij vaak antilichamen aangetoond kunnen worden tegen Leishmania. Ze hebben vrijwel allemaal wel een keer contact gehad met de parasiet, tegelijkertijd beschikken ze ook over een betere afweer tegen Leishmania.

Is de diagnose eenmaal gesteld dan is er gelukkig een behandeling mogelijk. Er zijn meerdere medicijnen die ingezet kunnen worden, de infectie is echter niet definitief te genezen. Een behandeling zal het aantal parasieten in het lichaam drastisch terugdringen. Wel zijn vaak herbehandelingen nodig en soms levenslange medicatie. Daarnaast is monitoring van de nierfunktie en de leverwaardes in het bloed met een interval van 6 maanden zeer aan te bevelen. Gaan de nierwaardes omhoog in het bloed en verschijnt er eiwit in de urine dan wordt het tijd om de behandeling herop te starten. Ook al is de hond (nog) niet ziek en zijn er verder geen symptomen.

 

Aangezien het insect dat de ziekte overbrengt, het zandvliegje, hier niet voorkomt, kan u als eigenaar van een hond met Leishmaniose, de ziekte in Nederland niet oplopen van uw eigen hond, noch van een andere hond met Leishmaniose. In de genoemde meditterrane gebieden zou dat wel mogelijk zijn en gebeurt dat ook sporadisch, echter de zandvliegjes lijken een sterke voorkeur voor honden (en andere dieren) te hebben, dus de kans is niet groot.

Er zijn een aantal dingen die u kunt doen om het risico van besmetting van uw huisdier te verkleinen. De scalibor tekenband bewijst goede diensten als repellant, dwz de band houdt de vliegjes op afstand. Het is daarnaast belangrijk te weten dat de vliegjes alleen tussen zonsondergang en zonsopgang actief zijn. Het helpt dus als u uw hond op de vakantiebestemming onder een klamboe laat slapen, net als zijn baasje. Tenslotte bestaat er sinds 2012 een vaccin tegen Leishmaniose: Canileish. Deze vaccinatie moet wel zorgvuldig worden opgestart met 3 inentingen met 3 weken tussentijd en een jaarlijkse herenting.

Nog een laatste twee opmerkingen:

Overdag bewijst die tekenband natuurlijk ook goede diensten (bescherming tegen door teken overgebrachte ziekten zoals Babesiose en Lyme).

Ook katten kunnen besmet worden met Leishmania, al lijkt dat veel minder vaak voor te komen.